نام فارسی : سرخدار
نام علمی : taxus baccata
- معرفی درخت سرخدار :
سرخدار درختی است سوزنی برگ، سایه پسند و دارای پوست فلس‌دار می باشد. چوب درون آن به رنگ قرمز شاه بلوطی و برگ‌های آن دائمی و همیشه سبز است که در قسمت پایینی درخشان و براق است و نیاز به خاک مرطوب دارد. بلندی درخت به ۹ تا ۳۰ متر و قطر آن به ۳ متر می‌رسد. رشد آن بسیار کند و رویش ارتفاعی آن سالانه ۱۰ سانتیمتر است.
میوه نوع ماده درخت سرخدار به رنگ قرمز و نوع نر آن برنگ زرد که هر دو سمی می باشد. مطالعات فسیل‌شناسی، دیرینگی درختان سرخدار را بیش از ۱۹۰ میلیون سال و و مصادف با دوران سوم زمین‌شناسی و قبل از عصر یخبندان می‌باشد.می‌دانند. گفته می‌شود انسان‌های ماقبل تاریخ آن را می‌شناختند و از برگ آن نوعی ماده سمی تهیه و برای آلوده کردن نیزه‌هایشان استفاده می‌کردند. تصور می‌شود واژه Toxin به معنی زهر به این موضوع برمی‌گردد.
از روزگار قدیم در باور مردم، سرخدار با رستاخیز و تولد دوباره و زندگی ابدی و جاودانه مرتبط بوده‌است؛ زیرا اگر شاخه‌های سرخدار بر زمین بیفتند می‌توانند در زمین ریشه بدوانند و تبدیل به درختان تازه‌ای شوند. همچنین سرخدار می‌تواند در درون تنه خالی درختان قدیمی رشد کند.
- زیستگاه درخت سرخدار در ایران
این گونه را می‌توان میراث زنده و شاهکار جنگل‌های طبیعی شمال ایران دانست. این گونه در جنگل‌های شمال از بلندی‌های افرا تخته علی‌آباد کتول– پونه‌آرام گرگان، دامنه جنگل‌های قلعه میران رامیان، جنگل‌های مینودشت و جنگل نهارخوران گرگان تا جنگل‌های سوادکوه و در دره‌ها و پرتگاه‌های گیلان، مازندران و گرگان همراه با سایر گونه‌های جنگلی یافت می‌شود. ارتفاعات استان گلستان و سپس شرق و غرب استان مازندران و شرق گیلان در دیلمان مهمترین ذخیره گاه‌های این گونه در ایران به حساب می‌آیند.
- خواص درمانی سرخدار :
طبع گیاه سرخدرا گرم و خشک می باشد.درمان سرطان های خون، ریه، سینه و رحم از جمله فواید دارویی گیاه سرخدار می باشد. وجود تاکزول در این گیاه بدون اینکه تاثیری بر روی سنتز DNA، RNA و پروتئین ها داشته باشد از عوامل بازدارنده تقسیم سلولی است که به همین علت در درمان سرطان ها از آن استفاده شده است. میوه های فاقد دانه گیاه سرخدار خاصیت نرم کنندگی جهت مو دارد.مصرف فرآورده های این گیاه در رفع رماتیسم موثر هستند. همچنین می توان از خواص داروییدر صورتی که با آب مصرف شود عطسه آور است.روغن گل سرخدار نیز دارویی برای درمان سر درد می باشد.
- نام های محلی درخت سرخدار
نام‌های محلی آن در مازندران و گرگان «سور، سوردار، سرخدار، سرخه‌دار و سخدار» است. در علی‌آباد کتول «سوختال» در رودسر و آستارا «سیردار» و در سیاهکل و دیلمان «نئوج یا نیوج» نامیده می‌شود.
- قطورترین سرخدار جهان
طبق مطالعات و اطلاعات موجود ، یک درخت سرخدار در بابل استان مازنداراناحتمالا به عنوان قطورترین درخت سرخدار ایران و جهان محسوب می شود. این درخت در یک حوزه آبریز یکصد هکتاری از یک توده بازمانده دوران جنگل های خزری می باشد که دست نخورده باقی مانده است.
- حفاظت از سرخدار :
متاسفانه از چوب این درختان ارزشمند و مقاوم در ساخت صنایع دستی و هم چنین صنایع دخانیات و به ویژه قلیان سازی به وفور استفاده می‌شود، این مساله باعث شده تا روند انقراض سرخدار تسریع شود. امروزه تلاش‌های زیادی در راستای حفاظت و تکثیر سرخدار انجام می‌گیرد تا بتوان به صورت مصنوعی به تکثیر این گیاه پرداخت.همچنین فعالان محیط زیست و طبیعت‌دوستان در تلاشند تا با آموزش‌های لازم، آگاهی افراد بومی را در مورد حفاظت از این گونه‌ی ارزشمند و کهنسال بالا ببرند و با بهبود صنعت گردشگری در منطقه نیازهای اقتصادی قاچاقچیان چوب (بسیاری از آنها به علت فقر شدید دست به این کار می‌زنند) را رفع کننتا به این روش بتوانند جنگل‌های سرخدار را نجات بخشند.
- من یک سرخدار هستم
علاقه و عِرق مردم سیاه رودبار گرگان به درختان سرخدار به قدری است که برای جلوگیری از آسیب رسیدن به آنها کمپینی تشکیل داده‌اند با نام «من هم یک سرخدار هستم» و به فرهنگ سازی در حوزه مراقبت از سرخدار می‌پردازند.به گفته فرهاد مسعودی جنگلبان جنگل سرخدار، دره «پونه آرام» یکی از ذخیره گاه‌های سرخدار است، طبیعت سرخدار گیاهی هوشمند بوده که محل رویش را خودش مشخص می‌کند و معتقد است که نمی‌توان آن را در هر نقطه‌ای کاشت.مسعودی می گوید: حدود ۲۰۰ سال است که هیچ درخت سرخدار جدیدی در این ذخیره گاه سرخدار نروییده است و به همین دلیل اهالی کمپین در تلاش برای قلمه زنی این درخت هستند تا با این روش به گسترش آن کمک کنند